Denizcilik sektörü, uluslararası ticaretin ve lüks yaşamın en önemli bileşenlerinden biridir. Ancak, yabancı bayraklı teknelerin Türkiye’deki gümrüklü sahalarda bulunma zorunluluğu, yasal mevzuatlar çerçevesinde kesin olarak düzenlenmiştir. Bu kurala uyulmaması durumunda hem tekne sahipleri hem de kaptanlar ciddi hukuki ve mali yaptırımlarla karşı karşıya kalabilir.

Öncelikle, Türkiye Gümrük Kanunu ve ilgili tüzükler, yabancı bayraklı teknelerin belirlenen gümrüklü sahalar dışına çıkarılmasını yasaklamaktadır. Bu teknelerin, bakım, onarım, park alanı ve marina hizmetlerinden faydalanabilmesi için, faaliyet gösterdikleri alanın gümrüklü saha statüsüne sahip olması zorunludur. Aksi takdirde, bu teknelerin gümrüksüz kara park alanlarına çekilmesi, gümrük ihlali kapsamına girerek kaçakçılık suçlamasına kadar gidebilir.

Gümrüklü Saha Tanımı ve Hukuki Dayanaklar

Gümrüklü saha, 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 3. maddesinde şu şekilde tanımlanmıştır: “Eşyanın gümrük gözetimi altında bulunduğu ve gümrük işlemlerine tabi tutulduğu alanlardır.” Bu sahalar, limanlar, havaalanları, kara hudut kapıları ve gümrük idaresi tarafından belirlenen depolama alanlarını kapsar. Yabancı bayraklı teknelerin bu sahalarda bulunma zorunluluğu, gümrük işlemlerinin eksiksiz yapılması ve kaçakçılığın önlenmesi amacıyla konulmuştur.

Gümrüklü Saha Zorunluluğu ve İlgili Mevzuatlar

• 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 47. maddesi: Geçici ithalat rejimine tabi eşyaların gümrük gözetimi altında kalması gerektiğini düzenler. Yabancı bayraklı tekneler de bu kapsamda değerlendirilir ve sadece belirlenmiş gümrüklü sahalarda kalabilir.
• 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu: Gümrük işlemlerine tabi olmayan bir teknenin yetkisiz alanlara çekilmesi, kaçakçılık suçuna yol açabilir ve ağır cezai yaptırımları beraberinde getirir.
• Limanlar Yönetmeliği: Türkiye’de faaliyet gösteren marinalar ve limanlarda, yabancı bayraklı teknelerin yalnızca belirlenmiş gümrüklü sahalarda barınmasını zorunlu kılar.

Yasal Dayanaklar ve Mevzuat Çerçevesi ;

1. 4458 Sayılı Gümrük Kanunu

Türkiye'de yabancı bayraklı teknelerin statüsü öncelikle 4458 Sayılı Gümrük Kanunu kapsamında düzenlenmiştir. Kanunun 35. maddesi, Türkiye Gümrük Bölgesine gelen eşyanın (bu kapsamda tekneler dahil) gümrüğe sunulması zorunluluğunu belirtir. Madde 38 ve devamında ise, eşyanın gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulması gerekliliği vurgulanır.

2. 5607 Sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu

Bu kanun çerçevesinde, yabancı bayraklı teknelerin gümrüksüz alanlarda muhafaza edilmesi, kaçakçılık suçu kapsamında değerlendirilebilir. Özellikle Madde 3 kapsamında, gümrük işlemlerine tabi tutulmaksızın Türkiye'ye eşya sokmak veya gümrük işlemine tabi tutulmaksızın eşyayı yurt içinde alıp satmak suç olarak tanımlanmıştır.

3. Gümrük Yönetmeliği

Gümrük Yönetmeliği'nin ilgili maddeleri (Madde 72-89 arası), yabancı bayraklı teknelerin geçici ithalat rejimi kapsamında nasıl muamele göreceğini detaylı olarak düzenler. Bu yönetmelik, teknelerin hangi şartlarda ve ne kadar süreyle Türkiye'de kalabileceğini belirler.

4. 618 Sayılı Limanlar Kanunu

Bu kanun ve buna bağlı yönetmelikler, yabancı bayraklı teknelerin Türkiye limanlarında nasıl işlem göreceğini düzenler. Özellikle Madde 4, liman başkanlıklarının yetki ve sorumluluklarını tanımlar.

5. Geçici İthal Edilen Kara Taşıtları İle Deniz ve İç Su Taşıtlarının İthal Edilmeksizin Bakım ve Onarımlarının Yapılmasına İlişkin Gümrük Genel Tebliği

Bu tebliğ, geçici ithalat rejimi kapsamında Türkiye'ye getirilen taşıtların, bakım ve onarımlarının nasıl yapılacağını düzenler. Özellikle Madde 5, bu işlemlerin sadece gümrüklü alanlarda yapılabileceğini açıkça belirtir.

Gümrüklü Sahada Bulunma Zorunluluğunun Kapsamı

Yabancı bayraklı teknelerin aşağıdaki durumlarda mutlaka gümrüklü sahada bulunması gerekmektedir:

1. Bakım ve Onarım İşlemleri: Teknelerin bakım, onarım ve tadilat işlemleri sadece gümrük idaresinin denetimi altındaki gümrüklü tersane ve bakım alanlarında yapılabilir.
2. Kışlama ve Muhafaza: Sezon dışı muhafaza veya kışlama amacıyla karaya çekilen tekneler, sadece gümrük idaresince onaylanmış gümrüklü sahalarda barındırılabilir.
3. Marina Hizmetleri: Yabancı bayraklı teknelerin bağlama, su, elektrik ve diğer marina hizmetlerinden yararlanması için, marinanın gümrüklü saha statüsünde olması zorunludur.
4. Kara Park Alanları: Teknelerin karaya çekildiği park alanlarının da gümrüklü saha statüsünde olması ve gümrük idaresinin denetimi altında bulunması şarttır.

Kanuni Yükümlülüklere Uyulmaması Halinde Uygulanacak Yaptırımlar

Yabancı bayraklı teknelerin gümrüklü saha dışında bulunması durumunda aşağıdaki yaptırımlar uygulanabilir:

1. Gümrük Kanunu Kapsamındaki Yaptırımlar

• İdari Para Cezaları: 4458 Sayılı Gümrük Kanunu'nun 235, 236 ve 237. maddeleri uyarınca, gümrük mevzuatına aykırı hareketlerde bulunan kişilere yüksek miktarlarda para cezaları uygulanabilir.
• Teknenin Geçici Olarak Alıkonulması: Kanunun 177. maddesi uyarınca, gümrük işlemleri tamamlanmamış tekneler gümrükçe alıkonulabilir.
• Tasfiye İşlemleri: Teknenin tasfiye listesine alınarak, Tasfiye Yönetmeliği hükümlerine göre satışının yapılması söz konusu olabilir.

2. Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu Kapsamındaki Yaptırımlar

• Adli Para Cezaları: 5607 Sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu'nun 3. maddesi uyarınca, gümrük işlemlerine tabi tutulmaksızın teknelerin gümrüksüz alanlarda muhafaza edilmesi durumunda adli para cezaları uygulanabilir.
• Hapis Cezaları: Aynı madde kapsamında, özellikle tekrarlanan ihlaller veya organize kaçakçılık durumlarında hapis cezaları söz konusu olabilir.
• Tekneye El Konulması: Kanunun 13. maddesi uyarınca, kaçakçılık suçunun konusunu oluşturan eşya (bu durumda yabancı bayraklı tekne), müsadere edilebilir.

3. Denizcilik Mevzuatı Kapsamındaki Yaptırımlar

• Seyir İzni İptali: 618 Sayılı Limanlar Kanunu ve ilgili yönetmelikler uyarınca, gümrük ihlali yapan teknelerin Türkiye karasularında seyir izinleri iptal edilebilir.
• Liman Başkanlığı Cezaları: İlgili liman başkanlıkları tarafından idari para cezaları uygulanabilir.
• Marina Hizmetlerinden Men: Gümrük ihlali yapan tekneler, Türkiye'deki marina hizmetlerinden yararlanmaktan men edilebilir.

Tekne Sahipleri ve Kaptanların Sorumlulukları

Yabancı bayraklı teknelerin sahipleri ve kaptanları, aşağıdaki hususlara dikkat etmelidir:

1. Türkiye'ye giriş yaparken gümrük beyannamesi doğru ve eksiksiz doldurulmalıdır.
2. Geçici ithalat rejimi kapsamında getirilen teknelerin kalış süresi (genellikle 12 ay) aşılmamalıdır.
3. Bakım ve onarım işlemleri için Gümrük İdaresi'nden önceden izin alınmalıdır.
4. Teknelerin her türlü yer değiştirme işlemi, ilgili gümrük idaresine bildirilmelidir.
5. Gümrük mühürleri, sadece yetkili gümrük memurları tarafından açılmalıdır.

Gözümüzden ;

Yabancı bayraklı teknelerin Türkiye'de gümrüklü sahalarda muhafaza edilmesi zorunluluğu, hem vergi kaçakçılığının önlenmesi hem de ulusal güvenliğin sağlanması açısından büyük önem taşımaktadır. Bu kurallara uyulmaması, tekne sahipleri ve kaptanlar için ciddi hukuki ve mali sonuçlar doğurabilir.

Dolayısıyla, yabancı bayraklı tekne sahiplerinin ve kaptanlarının, Türkiye'ye gelmeden önce ilgili mevzuatı detaylı olarak incelemesi ve gerekirse profesyonel hukuki danışmanlık alması önerilir. Gümrük idaresi ile sürekli iletişim halinde olmak ve gerekli izinleri zamanında almak, olası yaptırımlardan kaçınmanın en etkili yoludur.

Gümrüklü sahalar, denizcilik sektöründe düzeni ve hukuki güvenliği sağlamak için büyük bir öneme sahiptir. Yabancı bayraklı teknelerin bu alanlarda bulunma zorunluluğu, yalnızca bürokratik bir işlem değil, aynı zamanda kaçakçılık ve vergi ihlalleri gibi suçları önlemek adına kritik bir düzenlemedir. Bu nedenle, yat sahipleri ve kaptanlar, Türkiye Gümrük Kanunu’na uygun hareket etmeli ve herhangi bir hukuki yaptırımla karşı karşıya kalmamak adına gerekli prosedürleri eksiksiz yerine getirmelidir.

Aksi halde, maddi ve hukuki yaptırımların ötesinde, teknenin uzun vadeli kullanımına dair ciddi kısıtlamalarla karşı karşıya kalınabilir. Dolayısıyla, yabancı bayraklı yat sahiplerinin Türkiye’de faaliyet göstermeden önce, denizcilik ve gümrük mevzuatlarını detaylı bir şekilde incelemesi önerilir.